Projekt OPENArt

Projekt „Sztuka współczesna dla wszystkich” miał na celu stworzenie innowacyjnego w skali światowej rozwiązania polegającego na opracowaniu multimedialnego przewodnika w formie aplikacji na urządzenia przenośne (smartfon i tablet) ułatwiającego dostęp do dzieł sztuki eksponowanych osobom z dysfunkcjami słuchu i wzroku oraz polepszającego doświadczenie odbioru sztuki dla osób pełnosprawnych z Polski i zza granicy.

W ramach projektu wykonano prototyp multimedialnego przewodnika po dziełach sztuki współczesnej znajdujących się w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Narodowego w Krakowie oraz w Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie (MOCAK). Przewodnik ten został wykonany zgodnie z zasadami projektowania uniwersalnego (Universal Design), dzięki czemu był on dostępny dla wszystkich zwiedzających bez względu na niepełnosprawność czy (nie)znajomość języka. Przewodnik został udostępniony w formie aplikacji na tablety i smartfony, a jego treść jest prezentowana w formie dźwiękowej, w postaci napisów w języku polskim i angielskim, w polskim języku migowym (PJM) oraz w postaci multimediów. Rozwiązanie zapewnia automatyczną identyfikację eksponatów muzealnych oraz lokalizację zwiedzającego w muzeum. Opracowane rozwiązanie może zostać wdrożone w innych muzeach i galeriach jako nowy produkt/usługa mająca na celu eliminację wykluczenia społecznego

Sztuka współczesna

Sztuka współczesna przez wiele osób uważana jest za trudną i niezrozumiałą. Większość obaw wynika jednak z braku dostatecznej ilości podstawowych informacji dotyczącej tego rodzaju sztuki. Sztuka współczesna w odróżnieniu od sztuki klasycznej, dokładnie opisanej w literaturze naukowej i mediach, charakteryzuje się dowolnością interpretacji i podejścia do sztuki. Aby lepiej zrozumieć sztukę współczesną konieczne jest nakreślenie tła historycznego, kulturowego i estetycznego dzieła. Tego typu połaczenie dzieła i zbioru informacji na jego temat pozwoli na lepsze zrozumienie sztuki współczesnej wszystkim tym, którzy dotychczas nie mieli z nią zbyt dużego kontaktu. Przewodnik opracowany w wyniku realizacji projektu OpenArt odpowiada na tego typu potrzeby, zapewniając szereg dodatkowych funkcjonalności (tj. ops dziela, materiały wideo, audio, elementy rozszerzonej rzeczywistości) poszerzających możliwości percepcji dzieła.

Zastosowanie koncepcji Mixed reality

Jedną z cech wyróżniających multimedialny przewodnik od „klasycznych” elektronicznych materiałów edukacyjnych jest idea ścisłego powiązania multimedialnej zawartości przewodnika z obecności zwiedzającego w przestrzeni fizycznej muzeów i galerii (tzw. mixed reality). Zgodnie z koncepcją mixed reality zwiedzającemu będą dostarczane dodatkowe treści dotyczące dzieła sztuki wtedy, kiedy się do niego fizycznie zbliży. Opracowana w ramach projektu koncepcja teleinformatycznej współpracującej z aplikacją mobilną umozliwi określanie pozycji zwiedzającego w przestrzeni muzeum. Dzięki temu możliwe będzie dopasowanie prezentowanych w przewodniku treści do aktualnie zwiedzanej ekspozycji oraz udostępnianie osobom niewidomym wskazówek nawigacyjnych ułatwiających poruszanie się w budynku muzeum lub galerii. Do identyfikacji oraz określenia położenia osób czy przedmiotów w czasie rzeczywistym w określonej przestrzeni wykorzystywane są systemy lokalizacji w czasie rzeczywistym (RTLS, ang. Real-time locating systems). 

Odbiorcy i beneficjenci projektu

Multimedialny przewodnik „Sztuka współczesna dla wszystkich” będzie dostępny dla wszystkich użytkowników bez względu na pełnosprawność czy niepełnosprawność. Oznacza to, że osoby niewidome, niesłyszące, słyszące, widzące, zarówno z Polski i zza granicy przychodząc do muzeum otrzymają identyczny pod względem treści przewodnik, a informacje w nim zawarte będą dostosowane do potrzeb wszystkich użytkowników, zgodnie z zasadami projektowania uniwersalnego.

Docelowe grupy odbiorców:

  • osoby niewidome i słabowidzące,
  • osoby niesłyszące, głuche, słabosłyszące,
  • dzieci i młodzież,
  • osoby starsze,
  • obcokrajowcy.

Bezpośrednimi beneficjentami projektu są również instytucje kultury (muzea i galerie) w Polsce i na świecie, które będą mogły dostosować opracowane w ramach projektu rozwiązanie do własnych potrzeb. Opracowana aplikacja będzie dostępna na rynku i będzie mogła być dostosowana do dowolnej kolekcji sztuki w każdym muzeum, każdym mieście i każdym kraju. Tylko w Polsce do końca grudnia 2011 w Polsce istniało 777 muzeów, które odwiedziło łącznie prawie 25 milionów osób (źródło: „Działalność instytucji kultury w Polsce w 2011 r.”, GUS). Stanowi o potencjalnie bardzo dużym rynku dla opracowanego rozwiązania.

Finansowanie

OpenArt to projekt badawczo-rozwojowy finansowany przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w ramach pierwszego konkursu Innowacje Społeczne. Do konkursu Innowacje Społeczne przystąpiło 76 konsorcjów, z czego finansowanie otrzymało zaledwie 14.